Janta-Połczyński Leon (1867–1961), polityk i działacz narodowy na Pomorzu, ziemianin. Ur. 25 V w Wysokiej w pow. tucholskim, syn Adama (1839–1901), członka Wydziału Powiatowego w Tucholi, obrońcy interesów polskiego kupiectwa, rzemiosła i rolnictwa na Pomorzu Gdańskim, i Leontyny z Zabłockich. Kształcił się w gimnazjum w Chojnicach, studia prawnicze i ekonomiczne odbywał na uniwersytetach w Krakowie, Berlinie i Paryżu. Po uzyskaniu dyplomu doktora praw (w Jenie w 1890) odbywał praktykę sądową, następnie z powodu choroby ojca wrócił do Wysokiej, a po jego śmierci objął majątek rodzinny. Rozpoczął działalność gospodarczą, oświatową i polityczną. Początkowo był członkiem Sejmiku i Wydziału Powiatowego w Tucholi, następnie współzałożycielem i prezesem Banku Ludowego, Spółdzielni Rolniczo-Handlowej «Rolnik», Spółdzielni Handlowej «Kupiec» i Spółki Parcelacyjnej w Tucholi. Wszystkie te instytucje zasiliły gospodarczo żywioł polski na Pomorzu, doprowadzony celowo przez władze pruskie do ruiny gospodarczej, ale równocześnie wzmacniały pozycje klas posiadających. J.-P. zorganizował i kierował jako patron (od 1898) Kółkami Włościańskimi na Pomorzu, dla których wydawał i redagował tygodnik „Kłosy” (1905–19). W celu zapobieżenia germanizacji głównie miast i miasteczek wydawał w l. 1898–1905 „Gazetę Gdańską”. Oba pisma, a zwłaszcza to ostatnie, odegrały ważną rolę w organizacji ruchu polskiego na Pomorzu Gdańskim i kształtowaniu świadomości narodowej ludności polskiej. Podczas pierwszej wojny światowej J.-P. utrzymywał kontakty z działaczami prawicowo-niepodległościowymi w Wielkopolsce i na Śląsku. Po wojnie jako członek Rady Narodowej byłego zaboru pruskiego i delegat Rządu Polskiego wyjeżdżał do Paryża na konferencję pokojową (1919) w charakterze eksperta w sprawie przynależności Pomorza do Polski. Po powrocie z zagranicy został jednym z podsekretarzy stanu ministerstwa byłej dzielnicy pruskiej w Poznaniu (1919–21); kierował administracją 2 województw i departamentem politycznym. W pierwszym senacie R. P (1922–7) przewodniczył J.-P. Klubowi Chrześcijańsko-Narodowemu, reprezentując Chrześcijańsko-Narodowe Stronnictwo Rolnicze.

Po przewrocie majowym przeszedł na stronę sanacji, z której ramienia ponownie był senatorem w l. 1930–5. Równocześnie (od stycznia 1930 do marca 1932) pełnił funkcje ministra rolnictwa. Jako minister rolnictwa J.-P. był zdania, że rolnictwo w Polsce i jego pomyślność mają decydujący wpływ na położenie kraju, który znajdował się właśnie w okresie najgłębszego kryzysu gospodarczego. J.-P. występował jako rzecznik ingerencji rządu w sprawy gospodarki rolnej. Uważał, że bez takiej akcji nie uda się zahamować i przełamać kryzysu. Za jego kadencji w Min. Rolnictwa zapoczątkowano akcję ułatwiania drobnym rolnikom spłat uciążliwych zobowiązań kredytowych, uaktywniono interwencyjne zakupy przez państwo nadwyżek zbożowych. Duże nadzieje na poprawę gospodarczego położenia wsi łączył J.-P. z ożywieniem eksportu rolnego z Polski. Czynił w tym kierunku różne próby. W celu powstrzymania kryzysu gospodarczego był m. in. inicjatorem i organizatorem międzynarodowej konferencji 8 państw bałtycko-bałkańskich (w sierpniu 1930). Reprezentował Polskę na międzynarodowych uroczystościach jubileuszowych Instytutu Rolniczego w Rzymie i był przewodniczącym Zjazdu. W latach następnych uczestniczył w konferencjach państw bałtycko-bałkańskich w Belgradzie, Sofii i Budapeszcie. J.-P. był także współzałożycielem fabryki krochmalu «Solanum» w Starogardzie, fabryczki gumy syntetycznej pod Dębicą (którą przekazał później Min. Spraw Wojskowych) oraz prezesem Związku Ziemian Pomorskich. J.-P. zawsze występował jako rzecznik interesów ziemiaństwa. Swoje poglądy na tę kwestię wyrażał w licznych publicznych wystąpieniach zarówno w Sejmie i w Senacie, jak i w prasie. W r. 1935 był delegatem Polski na Europejski Kongres Ekonomiczny w Brukseli; przewodniczył delegacji polskiej pertraktującej z Niemcami w sprawie traktatu handlowego (w ostatniej sprawie jeździł kilkakrotnie do Berlina).

W czasie ostatniej wojny tułał się w Milanówku, Rzeszowie i Ojcowie, a po zakończeniu działań wojennych przebywał w Gnieźnie. Początkowo pracował w Państwowych Nieruchomościach Ziemskich w Poznaniu jako organizator wystaw rolniczych, a w l. 1948–58 jako kierownik Muzeum Piastowskiego w Brzegu na Śląsku. Niezwykle cenny zbiór książek w liczbie ok. 3000 przekazał Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Ze względu na podeszły wiek zrezygnował z posady. Ostatnie lata życia poświęcił pisaniu pamiętników i zbieraniu dokumentów historycznych. Zmarł w Poznaniu 20 VII 1961 r. J.-P. posiadał następujące odznaczenia: Komandorię z Gwiazdą Polonia Restituta (1938), Komandorię św. Grzegorza oraz najwyższe odznaczenia portugalskie, włoskie, jugosłowiańskie, rumuńskie, bułgarskie i węgierskie.

Fot. w posiadaniu rodziny; – Ilustr. Enc. Trzaski; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Peretiatkowicz A., Współczesna encyklopedia życia politycznego, P. 1932 s. 98; Rzepeccy T. i W., Sejm i Senat Rzpltej Pol. 1922–1927, P. 1923 s. 389–90; – Bukowski A., Pomorskie czasopisma rolnicze, Tor. 1938 s. 10–11; Dziesięciolecie Polski Odrodzonej. Księga pamiątkowa 1918–1928, Kr.–W. 1928; Janicki A., Śp. Dr L. J.-P., „Kwart. Pol. Związku Ziem Zachodnich w Ameryce” (Chicago) R. 2 nr 3 s. 1–3; Rogala W., Życie i walka wsi wielkopolskiej w latach 1919–1925, W. 1956 s. 23; Ruch robotniczy i ludowy w Polsce w latach 1914–1923, W. 1960; – Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu R. P. z dn. 6 II 1931 (szp. 116–122), 7 II 1931 (szp. 19–21), 9 II 1932 (szp. 36–42); Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Senatu R. P. z dn. 7 III 1931 (szp. 32–37), 2 III 1932 (szp. 45–53), 20 XII 1932 (szp. 52–57), 24 III 1933 (szp. 10–14), 2 III 1934 (szp. 48–52), 4 III 1935 (szp. 18–25); – „Berliner Tageblatt” 1931 nr z 10 XII; „Czas” 1930 nr z 24 X 1931 nr z 19 III; „Deutsche Landwirtschaftliche Presse” 1930 nr z 17 V; „Dzien. Pomorski” 1931 nr z 14 V; „Dzien. Pozn.” 1930 nr z 16 XI; „Gaz. Pol.” 1931 nr 66 z 8 III; „Gaz. Roln.” 1929 nr 25, 1930 nr 22, 1931 nr 26, 1932 nr 44, 45; „Getreide Zeitung” 1931 nr z 12 XII; „Ilustr. Kur. Codz.” 1930 nr z 24 X; „Internationaler Holzmarkt” 1930 nr z 18 IV; „Journal des Nations” 1931 nr z 14 XII; „Le Messager Économique” 1930 nr z 6, 7, 8, 9 VI; „Rolnik Pomorski” 1930 nr z 30 XI; „Słowo” 1930 nr z 9 X; „Świat” 1930 nr z 6 IX; – Materiały i informacje żony, Marii Janta-Połczyńskiej.

Tadeusz Oracki